Ideaal, want een gebakken eitje glijdt er zo uit en schoonmaken is in een handomdraai gedaan. Geen aanbaksels, geen schrobwerk, wat wil je nog meer? Toch zit er een keerzijde aan die handige laag. In veel van deze pannen zitten PFAS, chemische stoffen die ervoor zorgen dat eten niet vastplakt en vet of water geen kans krijgt. Ze worden al tientallen jaren gebruikt, niet alleen in pannen, maar ook in regenkleding, bakpapier, make-up en zelfs in verpakkingen voor eten. Op papier klinkt dat allemaal slim en praktisch, maar de realiteit is minder rooskleurig. PFAS breken namelijk bijna niet af, blijven lang in het milieu hangen en kunnen zich stap voor stap ophopen in ons lichaam. Wat ooit begon als een uitvinding om koken makkelijker te maken, blijkt nu een stuk hardnekkiger dan ons lief is.
Wat is PFAS precies?
PFAS is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen die niet van nature in de natuur voorkomen. Ze zijn ooit bedacht om producten water-, vet- en vuilafstotend te maken. Handig bij een regenjas of pizzadoos, maar in pannen is het een ander verhaal. De bekendste varianten zijn PFOA, PFOS en GenX. Vooral PFOA werd vroeger gebruikt voor teflonlagen, tot duidelijk werd dat deze stof zich ophoopt in het milieu én in ons lichaam. Sindsdien is het gebruik ervan in Europa verboden, maar dat betekent niet dat alle anti aanbakpannen nu automatisch PFAS vrij zijn.
Gezonde alternatieven zonder chemische coating
Gelukkig kun je prima koken zonder PFAS. Keramische pannen zijn tegenwoordig populair omdat ze een natuurlijke, gladde antiaanbaklaag hebben zonder schadelijke stoffen. Ze kunnen goed tegen hoge temperaturen en bakken mooi egaal. Ook gietijzeren en roestvrijstalen pannen zijn veilige keuzes. Ze bevatten geen kunstmatige coating en krijgen na verloop van tijd vanzelf een natuurlijke antiaanbaklaag. Dat vraagt wat geduld en onderhoud, maar het resultaat is duurzaam en gezond. Wie zekerheid wil, kan pannen kopen zonder PFAS bij Cook en Pan. Daar vind je kookpannen van veilige materialen die lang meegaan en geen chemische stoffen afgeven.
Hoe PFAS in pannen belandt
De stoffen worden vaak verwerkt in de coating van een pan om te voorkomen dat eten aanbakt. Tijdens het gebruik kan er bij hoge temperaturen of bij beschadiging van de laag een kleine hoeveelheid PFAS vrijkomen. Die komt dan in de lucht of in het eten terecht. Het gaat niet om grote hoeveelheden, maar PFAS breekt nauwelijks af. Dat betekent dat wat je binnenkrijgt, ook blijft hangen. En na jaren van gebruik stapelt dat zich langzaam op.
Hoe gevaarlijk is een pan met PFAS?
Zolang de antiaanbaklaag van een pan intact is, is het risico beperkt. De problemen ontstaan pas als de laag beschadigd raakt of te heet wordt, bijvoorbeeld als je de pan droog op het vuur laat staan. Boven de 260 graden kunnen de stoffen loslaten.
Zie je dat de pan begint te schilferen of krassen vertoont? Dan is het tijd om afscheid te nemen. Vooral als je dagelijks kookt, is het beter om te investeren in een PFAS-vrij alternatief.
